U vremenu 01.11.2004. – 01.07.2005. Centar za ekologiju i energiju iz Tuzle je realizirao projekat pod nazivom “Kompostirajmo zajedno”.Budući da je Bosna i Hercegovina zemlja koja nema uređene sanitarne deponije, a njihova planirana izgradnja teče sporo, rješenje problema čvrstog otpada ne može se očekivati u bliskoj budućnosti.
Udio organskog otpada (ostaci hrane, poljoprivredni, vrtni otpad, otpad iz drvne industrije i sl.) u ukupnim količinama otpada je 30-40% i izdvajanjem ovog dijela bi se zantno smanjile količine otpada koje se deponiraju ili spale.
Odvojenim sakupljanjem organskog otpada i njegovim prevođenjem u humus – kompostiranjem, dobija se kvalitetno đubrivo, koje služi za prehranu i liječenje tla, a smanjuje se i potreba za vještačkim đubrivom, koje dodatno zagađuje okolinu.
Kroz projekat je građanima pokazano:
- da je kompostiranje organskog otpada moguće za porodične kuće, zgrade i u užoj jezgri grada na zajedničkom kompostištu,
- da se može proizvesti kvalitetan kompost za dalju upotrebu u domaćinstvu i poljoprivredi, kao zamjenu za vještačka đubriva,
- ciljne grupe građana su pripremljene za novi odnos prema otpadu, koji će nastupiti izgradnjom regionalne eko – deponije, i na kraju
- smanjene su ukupne količine otpada koji se deponira ili spaljuje.
Ostvareni su slijedeći mjerljivi rezultati:
- formirana su dva kvartna kompostišta: jedno ispred CEETZ (u centru grada Tuzle) i drugo u ulici Safvetbega Bašagića 104,
- 150 građana je započelo kompostirati i proizveli su 150–200 kg komposta,
- sporedni rezultat su praktične radionice održane u romskom naselju Ciljuge, OŠ Bašigovci, OŠ Sjenjak i vikend naselju Mačkovac,
- umjesto planiranih 4 džingla i 5 radio emisija realizirano je 5 džinglova i 18 radio emisija, na temu kompostiranja,
- štampan je zavidan promotivni materijal: 250 kom skripti o kompostiranju, 4000 brošura, 5000 letaka, 500 plakata, 200 platnenih cekera i 50 majica,
- kroz edukaciju, info-štandove, press konferencije, radijske i TV priloge i emisije je tema kompostiranja približena građanima kantona.
Idejna rješenja, dizajn i tehničku podršku pri izradi promotivnog materijala je besplatno pružio volonter u CEETZ George Stiff (Dalas, Texas, USA), što je omogućilo štampanje neophodnog promotivni materijal zadovoljavajućeg kvaliteta.Značajan doprinos projektu kroz stručnu podršku pružila je partnerska organizacija iz Švicarske. Donirali su prekrivača za kompostne hrpe i sjeme biljke Kresse, koje se koristi za kontrolu kvaliteta komposta, a trenutno se ne može nabaviti u BiH. Donirali su i mašinu za sjeckanje strukturnog drvenastog materijala, koja će u skorije vrijeme biti transportovana, a omogućiti će obezbjeđivanje većih količina suhe materije.
Radionica o kompostiranju za predstavnike NVO, institucija i građana na nivou BiH (03. i 04. juni) je okupila 15 učesnika iz Sarajeva (Zeleni, Fondeko, Centar za okolišno održivi razvoj), Doboja (Topper), Tuzle (Eko zeleni Gornja Tuzla, Bosfam), općina Kalesije i Živinica i zainteresirane pojedince. Svi su iskazali zadovoljstvo stečenim znanjem i spremnost za pokretanjem sličnih projekata u svom okruženju. Ohrabreni smo time i nadamo se da nećemo ostati jedina organizacija u BiH koja se ozbiljno bavi podsticanjem procesa kompostiranja.
Građani se danas pojavljuju sa zahtjevima za individualno savjetovanje. Zato je CEETZ svakog petkom organizirao otvorena vrata za sve koji žele informacije o procesu kompostiranja.
Zaključak Okruglog stola (24.06.2005.) je da su učinjeni pionirski koraci u smanjenju količina otpada kompostiranjem, a predstavnici općine Tuzla će, u skladu s mogućnosti, dalje podržavati progresivne ideje CEETZ koje vode ka čistijem okolišu.
Kroz projekat smo naučili nekoliko novih lekcija i to:
- medijska kampanja i info štandovi, kroz koje se praktično prezentira proces kompostiranja su najkraći put do građana,
- okrugli sto na kojem se prezentiraju postignuti rezultati je poželjna i dobra praksa,
- pojedinačna edukacija za zainteresirane organizacije i porodice je korisna ideja,
- pri kompostiranju svaki pojedinac mora biti odgovoran za sve faze procesa,
- promotivni materijal omogućava širem krugu korisnika da se približe temi kompostiranja,
- i pored teških uvijeta za realiziranje projekta moguće je postići ciljeve, jer iako građani nisu ničim motivirani da razdvajaju otpad među njima je puno ljubitelja prirode, zdravog života i onih koji žele promijeniti svoje dosadašnje navike.
Mogućnosti za nastavak projekta su slijedeće:
- potrebno je obezbijediti monitoring formiranih kompostišta i širiti ideju građanima koji pokažu interes,
- povećati broj edukativnih radionica pojedincima na radnom mjestu ili u porodici,
- info-štandove, uz podršku članica EkoMrežaBiH, organizirati u cijeloj BiH,
- ideju širiti među djecom u obdaništima ili školama, jer oni najbolji prihvataju i šire nove ideje u radnom i životnom okruženju,
Pomenimo i nekoliko problema u toku realizacije:Kod nas se još uvijek odvoz smeća ne plaća prema količini tako da jedini način motiviranja ljudi da počnu s procesom kompostiranja je uticaj na njihovu svijest.
Npr. našom upornošću smo zaposlene u “Javnoj kuhinji”, koji proizvode velike količine organskog materijala, motivirali i na kraju su tražili i dodatne kante.
U drugoj fazi projekta je u dogovoru s stanarima zgrade S. Bašagića 104 komposter premješten ispred osnovne škole Sjenjak”, te su se uključili uposlenici, đaci i stanari zgrade “Blok A”, koja se nalazi u blizini.
Ovaj projekat je finansiran od strane Rebulike Austrije – Austrijske Agencije za razvoj uz tehničku pomoć Regionalnog centra za okoliš/životnu sredinu za Srednju i Istočnu Evropu – Ureda za Bosnu i Hercegovinu.
